Đảm bảo quân lương ở Phái bộ UNISFA KIM OANH

Tiếng động cơ ì ầm từ xa, bóng những container khổng lồ chầm chậm bò trên đường đất. Với nhiều người, đó chỉ là hàng hóa, nhưng với sĩ quan quân lương của Phái bộ UNISFA (khu vực Abyei), đó là nhịp sống. Trong từng thùng hàng kia là lương thực, là niềm an tâm cho hơn 3.000 người lính, nhân viên quốc tế đang làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình nơi đây.

Giữ vững mạch nguồn từng bữa ăn

Abyei - dải đất khắc nghiệt, đầy bất ổn giữa Sudan và Nam Sudan, mùa khô kéo dài từ 6 đến 7 tháng, nắng cháy da, đỉnh điểm nhiệt độ ngoài trời có thể lên đến 48-49 độ C cùng với những cơn bão cát đổ về bất chợt do hạn hán và sa mạc hóa, mùa mưa thì biến đường đất thành vũng lầy khổng lồ, như keo cuốn chặt bánh xe, có thời điểm ngập lụt cục bộ và kéo dài nhiều ngày. Do đó, công tác bảo đảm hậu cần tại đây là một trong những yêu cầu quan trọng và thiết yếu đối với cán bộ, nhân viên đang thực hiện nhiệm vụ tại Phái bộ. Đối với những sĩ quan quân lương, công việc không chỉ là chuyện cơm – gạo – rau – thịt. Đó còn là hành trình của sự tỉ mỉ, trách nhiệm và cả niềm tin, những yếu tố góp phần duy trì sức mạnh, sự ổn định và tinh thần cho cả một tập thể quốc tế nơi điểm nóng xung đột.

Đoàn kiểm tra công tác hậu cần của Phái bộ tiến hành đợt kiểm tra định kỳ tại Tiểu đoàn bộ binh Pa-kit-tan, Phân khu Bắc của Phái bộ UNISFA

Hàng năm, Liên hợp quốc (LHQ) ký hợp đồng cung cấp lương thực, thực phẩm với các nhà thầu. Hợp đồng đầu tiên có thời hạn ba năm, sau đó được gia hạn từng năm. Phòng Quân lương chịu trách nhiệm tiếp nhận hàng từ nhà thầu đưa về kho trung tâm tại Sở Chỉ huy Phái bộ UNISFA ở Abyei, đồng thời quản lý, giám sát việc thực hiện hợp đồng. Ngoài ra, Phòng còn xây dựng kế hoạch phân bổ, theo dõi, quyết toán và phục vụ công tác kiểm toán định kỳ. Có thể coi Phòng Quân lương là “cầu nối” giữa nhà thầu với cơ quan chức năng của Trụ sở LHQ tại New York, trong khi sĩ quan quân lương lại đóng vai trò cầu nối giữa Phòng với các đơn vị triển khai tại Phái bộ về bảo đảm hậu cần lương thực, thực phẩm.

Công việc của một sĩ quan quân lương ít khi có ngày nghỉ. Điện thoại reo, bất kể trời nắng cháy hay mưa, tôi lại lên đường tới kho trung tâm để kiểm tra hàng mới chuyển về. Thông thường, nhà thầu có hai hướng vận chuyển. Một là đường hàng không: Rau củ, quả tươi được chở từ thủ đô Juba (Nam Sudan), qua bang Wau rồi về Abyei. Hai là đường bộ: Các loại thực phẩm khô, đông lạnh được đưa về bằng xe tải. Tuy nhiên, khi mùa mưa đến, đường sá lầy lội không thể lưu thông, toàn bộ nguồn cung phải phụ thuộc vào vận tải hàng không. Đây chính là giai đoạn thách thức nhất đối với công tác bảo đảm quân lương của Phái bộ, không chỉ cho nhà thầu mà còn cho Phòng Quân lương chúng tôi.

Hàng rau quả tươi, trứng từ nhà thầu nhập về kho trung tâm

Mỗi container hàng mở ra là một bài kiểm tra khắt khe, không chỉ của LHQ, mà còn của chính lương tâm nghề nghiệp. Mỗi lần kiểm tra, cán bộ quân lương đều phải mang theo đầy đủ dụng cụ: Máy đo nhiệt độ (temperature gun), điện thoại thông minh để chụp ảnh/quay phim, sổ ghi chép…, đồng thời mặc áo bảo hộ và đeo găng tay y tế để bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Khi có mặt tại kho, chúng tôi trước tiên chụp ảnh tình trạng niêm phong container. Chỉ sau đó nhân viên nhà thầu mới được phép mở niêm phong và bắt đầu dỡ hàng.

Công đoạn tiếp theo là đo nhiệt độ trong container để bảo đảm đúng tiêu chuẩn do LHQ quy định: Thực phẩm tươi 5°C, thực phẩm khô 25°C, thực phẩm đông lạnh -19°C. Toàn bộ hiện trạng container đều phải được ghi hình làm bằng chứng. Sau đó, khoảng 10–15 nhân viên nhà thầu tiến hành dỡ hàng, với thiết bị bốc xếp còn khá thô sơ, nên thông thường một buổi sáng cũng chỉ xử lý được một xe.

Trong quá trình dỡ, cán bộ quân lương phải kiểm tra chặt chẽ từ nhãn mác, xuất xứ, số lượng, ngày sản xuất, hạn sử dụng… có đúng theo hợp đồng hay không. Một số mặt hàng đặc thù như trứng gà thường gây tranh luận. Mỗi khay 30 quả, nhưng có lúc to nhỏ khác nhau, vì vậy ngoài việc đếm, chúng tôi yêu cầu nhà thầu cân đủ để bảo đảm mỗi thùng đạt 20kg theo quy chuẩn. Những chi tiết nhỏ như việc hàng hóa có được đặt trên tấm lót thoát khí hay không, có bị va đập, móp méo, dập hỏng trong vận chuyển, hay đối với hàng đông lạnh, có bị đóng đá quá nhiều hoặc chảy nước… đều phải được ghi nhận.

Kiểm tra lương thực, thực phẩm khô tại kho của Tiểu đoàn bộ binh Băng-la-đét tại Abyei

Tất cả thông tin này được ghi chép, kèm hình ảnh minh chứng. Sau khi kết thúc buổi kiểm tra, cán bộ quân lương lập báo cáo đầy đủ gửi về Trưởng phòng để tổng hợp và báo cáo cấp trên.

Cứ mỗi lần đi kiểm tra, chúng tôi đều hi vọng trước hết là lương thực, thực phẩm không bị cướp dọc đường, được bảo quản tốt và vận chuyển về đến kho một cách thuận lợi. Tuy nhiên, nhiều lần đi kiểm tra, chúng tôi chứng kiến hàng bị va đập trên đường vận chuyển dẫn đến vỡ hỏng nhiều mặc dù khâu đóng gói hàng khá kỹ nhất là đối với các loại thực phẩm nước đóng hộp như sữa, nước hoa quả… Hoặc khi mở cửa container, nếu không cẩn thận có thể đổ sập do bị xô lệch kết cấu từ bên trong. Với hàng rau quả tươi, thực sự là một thách thức rất lớn. Có những lần tới kiểm tra, các nhân viên nhà thầu đang phải đổ từng thùng cà rốt, khoai tây, hành tây, ớt tươi, cam, táo, nho… ra để phân loại. Loại bỏ tất cả những củ quả có nguy cơ làm ảnh hưởng tới cả thùng hàng. Cán bộ quân lương phải tận tay, tận mắt kiểm tra các sản phẩm.

Có lần đến kiểm tra, trước mặt là cả chục xe container về cùng một lúc. Nhìn những container khổng lồ dài tới cả chục mét, mỗi xe có thể chở tới một vài chục tấn hàng, xếp chật cả đường đi vào kho mà thấy vui. Điều đó chứng tỏ rằng hàng có thể về được đến kho trung tâm an toàn, có hàng trong kho dự trữ…, chẳng may có chuyện gì xảy ra cũng không lo quân bị bỏ đói, nhưng cũng khá lo ngại vì thời gian vận chuyển đường bộ vừa xa vừa xấu, tới cả tuần mới tới nơi, không biết chất lượng có đảm bảo không. Và rồi nỗi lo cũng tan biến khi đó là những xe chở các gói ăn nhanh tổng hợp (CRP)-kết hợp 3 bữa trong 1 gói với hàm lượng 4.500 kalo. Đây là một mặt hàng dự trữ, dạng khô, có hạn sử dụng khá dài, được quản lý chặt chẽ để ứng phó với những tình huống khẩn cấp khi việc cung cấp lương thực, thực phẩm hàng ngày bị gián đoạn vì nhiều nguyên nhân như: xảy ra xung đột, chiến tranh, đường hàng không bị hủy do tình hình an ninh bất ổn hoặc do thời tiết, mùa mưa không thể vận chuyển bằng đường bộ, trong các đợt đổi quân hoặc đi tuần tra… Bất cứ khi nào các đơn vị cần sử dụng mặt hàng này đều phải được sự cho phép của Trưởng phòng Quân lương. Khi đi kiểm tra, sĩ quan quân lương cần phải kiểm tra từ tổng thể tới từng chi tiết như ngày sản xuất, hạn sử dụng, số lượng, chất lượng từng gói nhỏ theo đúng với yêu cầu đã hợp đồng với nhà thầu. Vì trong mỗi gói CRP có tới mấy chục gói nhỏ từ cá, thịt, rau, quả, tới gia vị như muối, tiêu, tương… bảo đảm đủ hàm lượng kalo cho 1 người trong 1 ngày.

Kiểm tra gói ăn tổng hợp (CRP) tại kho của Tiểu đoàn Bộ Binh Băng-la-đét tại Abyei

Hàng tuần, trên cơ sở đơn đặt hàng của các đơn vị đã gửi lên hệ thống điện tử quản lý lương thực, thực phẩm của LHQ (ERMS) và được cấp trên phê duyệt trước đó từ 2 đến 3 tháng, nhà thầu với sự giám sát của cán bộ Phòng Quân lương sẽ giao hàng tới các vị trí đóng quân của các đơn vị. Nhiều tình huống đã xảy ra và nhiệm vụ của sĩ quan quân lương là phối hợp giữa sĩ quan hậu cần của các đơn vị và Phòng Quân lương để giải quyết những khó khăn đó. Ví như, có đơn vị, khi mới đặt hàng chưa nắm được bản chất, hương vị của sản phẩm nên đã đặt quá nhiều, dẫn đến tồn kho nhiều, sĩ quan quân lương cần kiểm tra và hướng dẫn đơn vị điều chỉnh đơn hàng sao cho phù hợp và đúng theo thời hạn quy định vì nếu sau thời hạn quy định, việc thay đổi đơn hàng sẽ không được chấp nhận. Hoặc có đơn vị yêu cầu những loại gia vị không có trong danh mục của LHQ, sĩ quan quân lương cần hướng dẫn họ làm đề nghị gửi về phòng quân lương và phòng có trách nhiệm chuyển đề nghị lên trên để giải quyết. Về cơ bản không có nhu cầu đột xuất, chỉ có nhu cầu khẩn cấp.

Đây chính là điểm đặc biệt của công tác quân lương ở Phái bộ, không chỉ nuôi dưỡng thể chất, mà cần sự tỉ mỉ, chính xác và khoa học trong phương pháp làm việc.

Chính xác đến từng chi tiết

Nhiều người nghĩ rằng sĩ quan quân lương chỉ là “người lo cơm nước”. Nhưng thực tế, đây là công việc của sự chính xác đến từng chi tiết. Từ việc kiểm soát hợp đồng, giám sát chất lượng hàng, cho đến điều chỉnh đơn hàng theo nhu cầu thực tế của từng đơn vị… Tất cả đều đòi hỏi kiến thức, tính khoa học và kỹ năng giao tiếp, phối hợp.

Kiểm tra thành phần gói ăn tổng hợp nhập từ nhà thầu tại Kho trung tâm Abyei

Kiểm tra thực đơn ăn hàng ngày và công tác bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm của Đơn vị Phản ứng nhanh Trung Quốc tại Phái bộ UNISFA

Khác với sĩ quan quân lương trong Quân đội nhân dân Việt Nam, vốn chủ yếu quản lý ngân sách, quân nhu nội bộ, sĩ quan quân lương tại Phái bộ UNISFA phải đứng ở tuyến “ngoại giao hậu cần”.

Tại đây, sĩ quan quân lương giữ vai trò trung tâm trong quản lý hợp đồng lương thực, thực phẩm, giám sát việc tuân thủ các điều khoản của nhà thầu và trực tiếp đưa ra, thực thi những biện pháp kiểm soát cần thiết. Họ chịu trách nhiệm rà soát, kiểm toán chính xác toàn bộ dịch vụ quân lương của Phái bộ, đồng thời đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa Phòng Quân lương của Phái bộ và các đơn vị trực thuộc. Vì thế, sĩ quan quân lương luôn phải phối hợp chặt chẽ với đồng nghiệp từ nhiều quốc gia khác để bảo đảm việc tiếp nhận, cấp phát lương thực, thực phẩm đến từng đơn vị đúng quy trình, đủ số lượng, đúng chất lượng. Bên cạnh đó là trách nhiệm kiểm kê, thống kê, báo cáo đầy đủ, chính xác theo đúng biểu mẫu và quy định của LHQ.

Công việc ấy tưởng như “hậu cần”, nhưng thực chất là một phần trong bảo đảm an ninh phi truyền thống. Bởi một phái bộ đa quốc gia chỉ có thể vận hành trơn tru khi từng binh sĩ, từ Ghana, Pakistan, Việt Nam hay Ấn Độ…, đều yên tâm về bữa ăn hằng ngày. Để đáp ứng những yêu cầu khắt khe ấy, sĩ quan quân lương không chỉ cần kiến thức nghiệp vụ vững vàng mà còn phải có bản lĩnh, tinh thần trách nhiệm cao và khả năng thích ứng nhanh trong môi trường đa quốc gia, đa văn hóa.

Thực tế thời gian qua cho thấy, các sĩ quan quân lương Việt Nam tại Phái bộ UNISFA đã và đang hoàn thành tốt trọng trách của mình. Họ quản lý và bảo đảm hậu cần lương thực cho hơn 3.000 quân nhân của các đơn vị cử quân tại địa bàn, duy trì kiểm tra, giám sát thường xuyên, thực hiện kiểm kê, kiểm toán chặt chẽ, đúng quy trình, tránh lãng phí tài sản của LHQ. Công tác tham mưu, phối hợp với các đơn vị được triển khai ngày càng hiệu quả, dù đôi khi vẫn gặp khó khăn do khác biệt ngôn ngữ, văn hóa và cách thức làm việc trong môi trường đa quốc gia. Họ cũng là chứng minh sự thích ứng và trách nhiệm, tận tâm trong môi trường đa quốc gia, đa văn hóa./.

KIM OANH